Dopóki z nowo zakupionymi przedmiotami nic się dzieje to wszystko jest w porządku. Problem pojawia się wówczas, gdy po upływie pewnego okresu czasu stają się one wadliwe. Jeżeli od zakupu nie minął jeszcze dłuższy okres czasu warto wiedzieć która forma reklamacji będzie korzystniejsza w danym przypadku.

• Gwarancja a rękojmia – definicja gwarancji
• Gwarancja a rękojmia – definicja rękojmi
• Gwarancja a rękojmia – okres obowiązywania gwarancji
• Gwarancja a rękojmia – okres obowiązywania rękojmi
• Gwarancja a rękojmia – uprawnienia przysługujące z tytułu gwarancji
• Gwarancja a rękojmia – uprawnienia przysługujące z tytułu rękojmi
• Gwarancja a rękojmia – zasady korzystania z obydwu reżimów odpowiedzialności względem kupującego
• Gwarancja a rękojmia – podsumowanie

---

Gwarancja a rękojmia – definicja gwarancji

Rozpoczynając rozważania w przedmiocie która z omawianych w niniejszym artykule form reklamacji jest korzystniejsza dla kupującego, w pierwszej kolejności należy wyjść od przedstawienia zarówno definicji gwarancji, jak i rękojmi.

Oby dwa reżimy odpowiedzialności za wady rzeczy sprzedanej zostały uregulowane w przepisach Kodeksu cywilnego.

Udzielenie gwarancji następuje w drodze jednostronnej czynności prawnej dokonanej przez gwaranta, którym może być dowolny podmiot (w większości przypadków jest to sprzedawca lub producent).

Kolejnym elementem gwarancji jest dokładne określenie jej treści, i tym samym precyzyjne wskazanie zakresu obowiązków gwaranta oraz związanych z nimi uprawnień przysługujących kupującemu. Obowiązki gwaranta mogą zostać określone w sposób dowolny, tak więc od jego woli zależy zarówno zakres, jak i katalog narzuconych na siebie zobowiązań będących następstwem wystąpienia określonych sytuacji przewidzianych w oświadczeniu gwarancyjnym.

Zaznaczyć należy, że oświadczenie gwarancyjne może zostać złożone w sposób dowolny. Nie musi ono zatem przybierać formy dokumentowej, albowiem forma graficzna umieszczona np. na opakowaniu towaru będzie tak samo wiążąca.

Najistotniejszym elementem oświadczenia gwarancyjnego jest sporządzenie go w sposób jasny i zrozumiały.

Odpowiedzialność gwarancyjna może mieć szerszy zakres niż odpowiedzialność z tytułu rękojmi. Wszystko uzależnione jest od wspomnianej już wyżej treści oświadczenia gwarancyjnego i woli gwaranta.

Gwarancja a rękojmia – definicja rękojmi

Rękojmia jest szczególnym rodzajem odpowiedzialności sprzedawcy za nienależyte wykonanie umowy, która uregulowana została w przepisach Kodeksu cywilnego. Odpowiedzialność ta ulega materializacji w momencie wystąpienia wady fizycznej lub prawnej sprzedanej rzeczy.

Cechą charakterystyczną odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest jej obiektywny charakter, który wyraża się tym, że jest ona niezależna od winy sprzedającego w wydaniu wadliwej rzeczy ani jego wiedzy o jej wadzie. Kupujący nie jest także zobowiązany do udowodnienia związku przyczynowo-skutkowego ani poniesionej przez siebie szkody – istotny jest sam fakt wystąpienia wady fizycznej lub prawnej.

Zgodnie z zapisami Kodeksu cywilnego, wada fizyczna polega nie niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. W szczególności rzecz sprzedana jest niezgodna z umową jeżeli:

• nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony, albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
• nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
• nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
• została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Pojawienie się wady fizycznej rzeczy sprzedanej ma miejsce również w razie jej nieprawidłowego zamontowania i uruchomienia (jeżeli czynności te zostały wykonane przez sprzedawcę albo osobę trzecią, za którą sprzedawca ponosi odpowiedzialność), albo przez kupującego, który postąpił według instrukcji otrzymanej od sprzedawcy.

Natomiast wada prawna rozumiana jest jako stan w której rzecz sprzedana stanowi własność osoby trzeciej albo jeżeli jest obciążona prawem osoby trzeciej, a także jeżeli ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu.

Do wystąpienia odpowiedzialności z tytułu rękojmi wystarczające jest wyłącznie spełnienie jej przesłanek, albowiem ma ona charakter absolutny.

Wyraźnie zaznaczyć należy, że obowiązujące przepisy dopuszczają możliwość modyfikowania odpowiedzialności z tytułu rękojmi. Może ona być rozszerzona, ograniczona lub też nawet wyłączona. Ma to bardzo istotne znacznie w przypadku sytuacji w której kupującym jest przedsiębiorca, albowiem zapisy umowy mogą przewidywać znaczne ograniczenie zakresu odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi, albo też nawet i całkowite jej wyłącznie.

Powyższy problem nie występuje gdy kupującym jest konsument – ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi możliwe jest tylko i wyłącznie w określonych w przepisach szczególnych przypadkach. Z uwagi na fakt, że konsumenta uznaje się za słabszą stronę stosunku ekonomicznego, ograniczenie to ma na celu skuteczne zabezpieczenie jego interesów oraz przysługujących mu praw.

Gwarancja a rękojmia – okres obowiązywania gwarancji

Okres obowiązywania gwarancji uzależniony jest od treści oświadczenia gwarancyjnego i może być on dowolnie ustalony przez gwaranta. Jeżeli treść oświadczenia gwarancyjnego nie precyzuje dokładnie tego okresu, to wówczas ustawowo wynosi on dwa lata i zaczyna biec od dnia w którym rzecz została wydana kupującemu.

Z uwagi na dowolność ustalania okresu obowiązywania odpowiedzialności gwarancyjnej, okres ten może być zdefiniowany w inny sposób aniżeli w drodze wskazania terminu – przykładowo okres obowiązywania gwarancji może być uzależniony od przebiegu pojazdu.

Dodatkowo, także i rozpoczęcie biegu terminu obowiązywania gwarancji może zostać określone odmiennie niż regulują to przepisy prawa cywilnego – np. bieg terminu może rozpoczynać się dopiero w dniu wygaśnięcia uprawnień z tytułu rękojmi.

Gwarancja a rękojmia – okres obowiązywania rękojmi

Okres odpowiedzialności sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady fizyczne wynosi dwa lata, w przypadku wad nieruchomości 5 lat, a gdy kupującym jest konsument i sprzedana rzecz ruchoma ma charakter używany okres odpowiedzialności może zostać ograniczony – jednakże nie mniej niż do roku od dnia wydania rzeczy.

Podkreślić należy, że powyższe terminu odnoszą się wyłącznie do wad fizycznych rzeczy, nie zaś do wad prawnych. Odpowiedzialność za wady prawne nie wygasa we wskazanych wyżej terminach.

W przypadku wystąpienia wady prawnej okres odpowiedzialności z tytułu rękojmi wynosi jeden rok i rozpoczyna swój bieg od dnia w którym kupujący dowiedział się o istnieniu wady, a jeżeli kupujący dowiedział się o jej istnieniu dopiero na skutek powództwa osoby trzeciej – od dnia, w którym orzeczenie wydane w sporze z osobą trzecią stało się prawomocne.

Dodatkowo, w przypadku odpowiedzialności z tytułu rękojmi wskazać należy, że możliwość dochodzenia przysługujących z tego tytułu praw przedawnia się upływem roku od dnia stwierdzenia wady. Ma to szczególne znaczenie w przypadku sprzedaży dokonanej pomiędzy przedsiębiorcami, albowiem stanowi ograniczenie czasowe w jakim przedsiębiorca może dochodzić przysługujących mu względem sprzedającego roszczeń.

Powyższe ograniczenie nie ma zastosowania do konsumentów – bieg terminu przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem wymienionych na wstępie okresów.

Gwarancja a rękojmia – uprawnienia przysługujące z tytułu gwarancji

Jak wskazane zostało już wcześniej, katalog uprawniań przysługujących z tytułu gwarancji uzależniony jest od treści oświadczenia gwarancyjnego. Z uwagi na fakt, że udzielenie gwarancji jest dobrowolną, jednostronną czynnością prawną to również i zakres uprawnień jakie przysługują w jej ramach kupującemu uzależniony jest od woli gwaranta.

Decydując się na udzielenie gwarancji i składając oświadczenie gwarancyjne, gwarant określa jakie okoliczności i zdarzenia powodują zmaterializowanie się po jego stronie obowiązków gwarancyjnych, a także jakie warunki muszą zostać spełnione aby zobowiązania do których się zobligował z tego tytułu zostały przez niego wykonane.

W sytuacji gdy oświadczenie gwarancyjne nie określa zakresu odpowiedzialności z tytułu gwarancji, podmiot udzielający gwarancji odpowiada jedynie za wady powstałe z przyczyn tkwiących w rzeczy sprzedanej.

Gwarancja a rękojmia – uprawnienia przysługujące z tytułu rękojmi

W przypadku odpowiedzialności z tytułu rękojmi, w razie wystąpienia wady rzeczy sprzedanej, kupującemu przysługują następujące uprawnienia:

• złożenie oświadczenia o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy;
• żądanie wymiany na rzecz wolną od wad zamiast zaproponowanego usunięcia wady (dotyczy konsumenta);
• żądanie usunięcia wady zamiast wymiany rzeczy;
• jeżeli rzecz wadliwa została zamontowana – prawo żądania demontażu i ponownego zamontowania po dokonaniu wymiany na rzecz wolną od wad albo usunięciu wady.

Skorzystanie z uprawienia dotyczącego odstąpienia od umowy przez kupującego może nastąpić wyłącznie wówczas, gdy wada ma charakter istotny.

Istotny charakter wady rozumieć należy w ten sposób, że jej wystąpienie jest równoznaczne z zakłóceniem możliwości normalnego korzystania z rzeczy w zakresie jej podstawowych właściwości funkcjonalnych zgodnie z jej przeznaczeniem i oczekiwaniami kupującego.

O wystąpieniu wady istotnej jest mowa także w sytuacji, w której świadomość kupującego o jej wystąpieniu w sposób zasadniczy wpłynęłaby na podjęcie decyzji o zakupie, inaczej mówiąc – gdyby kupujący wiedział o wadzie to wówczas w ogóle nie zdecydowałby się na zakup pomimo np. możliwości zakupu po niższej cenie.

Sprzedawca ma jednak możliwość skutecznego przeciwdziałania złożonemu przez kupującego oświadczenia w przedmiocie obniżenia ceny albo odstąpienia od umowy. Warunkiem koniecznym w takim przypadku jest jednak niezwłoczna i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymiana rzeczy wadliwej na wolną od wad, albo usunięcie wady.

Powyższe kontruprawnienie przysługujące sprzedawcy nie jest jednak dostępne gdy rzecz była już wcześniej naprawiana lub wymieniana z powodu takiej samej wady lub sprzedawca nie wykonał swojego obowiązku usunięcia wady lub wymiany rzeczy.

Gwarancja a rękojmia – zasady korzystania z obydwu reżimów odpowiedzialności względem kupującego

Należy wyraźnie zaznaczyć, że odpowiedzialność z tytułu gwarancji i odpowiedzialność z tytułu rękojmi są dwoma odrębnymi reżimami prawnym, nie wykluczającymi się wzajemnie.

Przepisy Kodeksu cywilnego jednoznacznie wskazują, że kupujący może wykonywać przysługujące mu uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji jak również, że wykonanie uprawnień z gwarancji nie wpływa na odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi.

Skorzystanie przez kupującego z przysługujących mu uprawnień z tytułu gwarancji ma jednak bezpośredni wpływ na bieg terminów obowiązujących w przypadku rękojmi.

Zawiadomienie sprzedawcy o skorzystaniu z uprawnień z tytułu gwarancji jest równoznaczne z zawieszeniem biegu terminu do wykonania uprawnień z tytułu rękojmi. Chodzi w tym wypadku o termin przedawnienia dotyczący roszczenia o usunięcie wady, wymiany na rzecz wolną od wad oraz do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy lub obniżeniu ceny.

W razie wystąpienia opisanej wyżej sytuacji, termin przedawnienia do skorzystania przez kupującego z uprawnień przysługujących mu z tytułu rękojmi zaczyna biec dalej od dnia odmowy przez gwaranta wykonania obowiązków z gwarancji albo bezskutecznego upływu czasu na ich wykonanie.

Powyższe zawieszenie nie ma jednak zastosowania w odwrotnym kierunku – skorzystanie przez kupującego z uprawnień przysługujących mu z tytułu rękojmi nie ma wpływu na bieg terminu do wykonania uprawnień z tytułu gwarancji.

Gwarancja a rękojmia – podsumowanie

Podsumowując zaprezentowane rozważania należy wskazać na następujące okoliczności:

• odpowiedzialność z tytułu gwarancji i rękojmi są odrębnymi bytami prawnymi i wzajemnie nie wykluczają się;
• odpowiedzialność z tytułu gwarancji jest dobrowolnym, jednostronnym oświadczeniem ze strony gwaranta, na podstawie którego zobowiązuje się on do dokonania określonych czynności w razie wystąpienia wady zakupionej rzeczy;
• odpowiedzialność z tytułu rękojmi jest ustawowo zagwarantowanym prawem, którego co do zasady nie można wyłączyć;
• odpowiedzialność z tytułu gwarancji ponosi gwarant, którym najczęściej jest producent albo sprzedawca;
• odpowiedzialnym z tytułu rękojmi jest sprzedawca;
• uprawnienia przysługujące kupującemu z tytułu gwarancji uzależnione są od treści oświadczenia gwarancyjnego złożonego przez gwaranta;
• uprawnienia przysługujące kupującemu z tytułu rękojmi określone są przepisami Kodeksu cywilnego.

Udzielając zatem odpowiedzi na pytanie w przedmiocie stwierdzenia który z omawianych reżimów odpowiedzialności za wady rzeczy sprzedanej względem kupującego jest dla niego korzystniejszy, należy stwierdzić – to zależy.

W razie wystąpienia wady zakupionej rzeczy, w pierwszej kolejności należy starannie zapoznać się z treścią udzielonej gwarancji (jeżeli została ona w ogóle udzielona). Umożliwi to dokładne określenie przysługujących kupującemu uprawnień, jak również wykluczenie okoliczności w której gwarant będzie mógł zwolnić się ze swojej odpowiedzialności, co z kolei zapobiegnie ryzyku znacznego wydłużenia się w czasie całej procedury reklamacyjnej.

Kiedy kupujący będzie już świadomy przysługujących mu uprawnień z tytułu gwarancji, należy porównać je do tych przysługujących z tytułu rękojmi, a następnie wybrać ten reżim odpowiedzialności który będzie dla niego korzystniejszy i umożliwi szybsze załatwienie sprawy.

W sytuacjach skomplikowanych, a także gdy w grę wchodzą duże sumy pieniężne, przed podjęciem decyzji o wyborze reżimu odpowiedzialności warto skonsultować się wcześniej z profesjonalistą, który dzięki posiadanej wiedzy i doświadczeniu będzie w stanie dokonać prawidłowej oceny oraz odpowiednio doradzić co w danym przypadku należałoby wybrać.

---

Jeżeli przekazane informacje były dla Ciebie pomocne, będę wdzięczny za pozostawienie śladu w postaci polubienia (Facebook/Google) oraz/lub udostępnienia artykułu.

Powyższe, utwierdzi mnie w przekonaniu, że taka działalności z mojej strony jest przydatna i wartościowa, a także skutecznie zmotywuje do dalszego tworzenia tego rodzaju treści.

W razie wystąpienia problemów natury prawnej serdecznie zapraszam do kontaktu – jestem przekonany, że wiedza, doświadczenie i narzędzia którymi dysponuję zagwarantują znalezienie satysfakcjonującego i skutecznego sposobu na jego rozwiązanie.

Z poważaniem,

adw. Kamil Kijowski.

• Facebook
• Google

Niniejsza publikacja ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny oraz stanowi prywatny pogląd autora na opisywane zagadnienie, zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym w dniu publikacji. Nie stanowi ona porady prawnej, wykładni prawa, a także jej następstwem nie jest powstanie stosunku zobowiązaniowego na linii klient-adwokat. Autor nie ponosi odpowiedzialności za szkody związane z zastosowaniem lub brakiem zastosowania się do informacji wskazanych w publikacji.