Każdy rodzic ma prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów ze swoim dzieckiem. Bywa jednak tak, że po zakończonym związku, rodzice nie potrafią dojść do porozumienia w kwestii określenia zasad realizowania tych kontaktów przez tego z nich u którego dziecko nie będzie stale zamieszkiwać. W takim wypadku bardzo często jedyną możliwością aby wyegzekwować to prawo jest sądowne uregulowanie kontaktów z dzieckiem.

• Jak uregulować kontakty z dzieckiem – prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem
• Jak uregulować kontakty z dzieckiem – co obejmują kontakty z dzieckiem
• Jak uregulować kontakty z dzieckiem – wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem
• Jak uregulować kontakty z dzieckiem – konsekwencje prawne utrudniania kontaktów z dzieckiem
• Jak uregulować kontakty z dzieckiem – podsumowanie

---

Jak uregulować kontakty z dzieckiem – prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem

Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej k.r.o.) wskazują wprost, że rodzicie i ich dzieci mają prawo, a nawet obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów.

Zgodnie z art. 113 § 1 k.r.o. „niezależnie od władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktów„.

Wskazany wyżej przepis stanowi, że prawo i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez rodziców jest niezależny od władzy rodzicielskiej.

Skutkiem takiego stanu rzeczy jest to, że pozbawienie rodzica władzy rodzicielskiej nie jest równoznaczne z zakazem utrzymywania kontaktów ze swoim dziećmi, w związku z czym w dalszym ciągu przysługuje mu prawo do domagania się umożliwienia mu kontaktów ze swoim dzieckiem.

Źródłem kontaktów jest naturalna więź rodziców z dzieckiem, łącząca się pojęciem przyrodzonego, niezbywalnego prawa do kontaktów związanego z osobą człowieka.

Przepis art. 113 § 1 k.r.o. ujmuje kontakty jako przedmiot prawa, jak również i obowiązku, istniejących zarówno po stronie rodzica, jak i dziecka.

Powyższa koncepcja sprawia, że charakter prawny kontaktów jest zgodny z charakterem władzy rodzicielskiej.

Uprawnienie do kontaktów rodzica z dzieckiem jest prawem rodzicielskim chronionym konstytucyjnie i podobnie jak władza rodzicielska, prawem o charakterze ściśle osobistym. Natomiast obowiązek utrzymywania przez rodziców kontaktów z dzieckiem pełni funkcję ochronną, dzięki czemu zapobiega to dobrowolnej uznaniowości tego uprawnienia.

Roszczenie o prawo do kontaktów nie przysługuje z chwilą osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości. Wynika to z tego, że dziecko pełnoletnie samo ma prawo decydowania o kontaktach z rodzicami i innymi osobami.

Należy jednak podkreślić, że powyższe nie powoduje wyłączenia innych obowiązków wynikających z prawa rodzinnego jak np. obowiązku alimentacyjnego.

Warto również wskazać, że pojęcie kontaktów uregulowane na gruncie art. 113 § 1 k.r.o. odnosi się także do przypadków konieczności uregulowania kontaktów rodzeństwa, czy dziadków z wnukami.

Jak uregulować kontakty z dzieckiem – co obejmują kontakty z dzieckiem

Zgodnie z art. 113 § 2 k.r.o. „kontakty z dzieckiem obejmują w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej„.

Powyższy katalog ma charakter otwarty i przykładowy. Oznacza to, że realizowanie kontaktów może przybierać inne formy, które nie zostały wprost uwzględnione w tym przepisie.

Formy kontaktów można zatem podzielić na dwie grupy:

• kontakty bezpośrednie;
• kontakty pośrednie.

Do pierwsze katalogu zaliczają się formy polegające na bezpośrednim kontakcie z dzieckiem tj. przebywaniem z dzieckiem, co jest równoznaczne z odwiedzinami, spotkaniami oraz zabieraniem dziecka poza jego stałe miejsce pobytu.

Cechami łączącymi powyższe formy jest fizyczna bliskość i wzajemne towarzystwo, co należy zarazem uznać za najbardziej pożądane formy kontaktu dla prawidłowego utrzymywania więzi rodzica z dzieckiem.

Natomiast bezpośrednie porozumiewanie się należy utożsamiać z rozmową z fizycznie obecną osobą. Podstawą jest zatem w tym wypadku bezpośrednia rozmowa z dzieckiem, a nie np. przez telefon.

Kontakty pośrednie są dalszą postacią kontaktów, albowiem z założenia mają one być uzupełnieniem kontaktów bezpośrednich. Ich cechą charakterystyczną jest brak bezpośredniej styczności.

W przypadku kontaktów z dzieckiem przyjmuje się, że zasadą jest realizowanie kontaktów w formie bezpośredniej, a zadaniem kontaktów pośrednich jest jedynie zwiększenie ogólnego czasu w którym rodzic kontaktuje się z dzieckiem.

Może się jednak okazać, że kontakty w formie pośredniej będą miały charakter nadrzędny, w szczególności gdy kontakty w formie bezpośredniej nie są możliwe, bądź też niewskazane z uwagi na dobro dziecko (np. pobyt rodzica w zakładzie karnym).

Przykładową formą kontaktu pośredniego wskazanego w art. 113 § 2 k.r.o. jest korespondencja. Należy jednak zaznaczyć, że z uwagi na charakterystykę współczesnego świata, realizacja tej formy kontaktu obecnie przybiera postać korespondencji prowadzonej np. za pośrednictwem wiadomości SMS czy e-maili.

Do przykładowego katalogu form kontaktu zaliczone zostało także porozumiewanie się na odległość za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.

Z uwagi na powszechny dostęp do internetu oraz szybki rozwój najróżniejszych aplikacji i platform do porozumiewania się na odległość, ta forma kontaktu nabiera zdecydowanie innego znaczenia, albowiem umożliwia utrzymywanie kontaktów w sposób najbardziej zbliżony do formy bezpośredniej.

Łącznie się za pośrednictwem aplikacji takich jak np. Skype, WhatsApp czy Messenger, umożliwia realizację kontaktów w formie audiowizualnej, dzięki czemu dziecko widząc rodzica na ekranie jest w stanie utrzymywać z nim o wiele bardziej intensywny kontakt emocjonalny, a rodzic z kolei, ma możliwość realnego uczestniczenia w życiu dziecka poprzez wspieranie go i udzielanie mu pomocy np. w trakcie odrabiania lekcji, czy też prowadzenia zwykłej rozmowy.

Powyższa forma kontaktu nabiera także szczególnego znaczenia w przypadku zmiany miejsca zamieszkania przez którąkolwiek ze stron. Wówczas porozumiewanie się na odległość za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej pełni zasadniczą, a nie pomocniczą rolę.

Jak uregulować kontakty z dzieckiem – wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem

Zgodnie z zasadą wskazaną w przepisach k.r.o., jeżeli dziecko przebywa na stale u jednego z rodziców, to kontakty z dzieckiem powinny być ustalone przez rodziców w drodze porozumienia.

Jak stanowi art. 113¹ § 1 k.r.o. „jeżeli dziecko przebywa na stałe u jednego z rodziców, sposób utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez drugiego z nich rodzice określają wspólnie, kierując się dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia; w braku porozumienia rozstrzyga sąd opiekuńczy„.

Powyższa dyspozycja jest wyrazem przyjętego założenia, że to rodzice w pierwszej kolejności wspólnie powinni decydować o swoim dziecku, co jest z kolei wyrazem istniejącego pomiędzy nimi równouprawnienia w tym zakresie.

Natomiast, gdy rodzice nie potrafią dojść do porozumienia, może dojść do ingerencji sądu polegającej na wydaniu stosownego rozstrzygnięcia w przedmiocie ustalenia kontaktów z dzieckiem.

Narzędziem które to umożliwia jest wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem.

Postępowanie w tym zakresie należy do trybu postępowania nieprocesowego, a jego rozpoczęcie inicjuje złożenie wniosku do właściwego sądu.

Sądem właściwym do rozstrzygnięcia w przedmiocie ustalenia kontaktów z dzieckiem jest sąd opiekuńczy miejsca zamieszkania dziecka, a w przypadku braku takiego miejsca zamieszkania, sąd opiekuńczy miejsca jego pobytu.

Wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem jest pismem procesowym w związku z czym podlega on regułom wskazanym w Kodeksie postępowania cywilnego (dalej k.p.c.) w zakresie wymagań formalnych które muszą zostać spełnione. Jest to o tyle istotne, że konsekwencją nieuczynienia zadość tym wymaganiom w ostateczności może być zwrot wniosku, skutkiem czego postępowanie nie zostanie w ogóle wszczęte.

Konstruując przedmiotowy wniosek należy już w jego treści określić wstępnie sposób i formę w jaki rodzic chciałby realizować przysługujące mu prawo do kontaktów. Ponadto, we wniosku należy przytoczyć okoliczności faktyczne, jak również przedstawić dowody na poparcie prezentowanych twierdzeń.

Dodatkowo, rodzic składający wniosek może zawnioskować o przeprowadzenie przez sąd konkretnych dowodów, których zadaniem będzie potwierdzenie zasadności przedstawionych w jego treści żądań.

Postępowanie w przedmiocie kontaktów rodziców z dzieckiem należy do postępowań skomplikowanych, jak również o dosyć poważnym i ciężkim charakterze gatunkowym, skutkiem czego zazwyczaj czas jego trwania jest dosyć długi.

W związku z powyższym, celem prawidłowego zabezpieczenia interesów, warto we wniosku złożyć alternatywny wniosek o zabezpieczenie tych kontaktów na okres trwania postępowania, co pozwoli na ich realizację, już na etapie toczącego się postępowania.

Wniosek podlega także opłacie sądowej w wysokości 100 zł.

Jak uregulować kontakty z dzieckiem – konsekwencje prawne utrudniania kontaktów z dzieckiem

Przepisy k.p.c. zawierają w sobie odrębne regulacje bezpośrednio dotyczące spraw związanych z wykonywaniem kontaktów z dzieckiem. Ich zadaniem jest zagwarantowanie skutecznej realizacji prawa do kontaktów.

Artykuł 598¹⁵ § 1 k.p.c. stanowi, że „jeżeli osoba, pod którą pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia lub ugody zawartej przed sądem lub mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku„.

Wszczęcie powyższego postępowania o wykonywanie kontaktów jest zatem możliwe tylko wówczas, gdy wcześniej doszło do sądowego uregulowania kontaktów, bądź też zawarto stosowną ugodę przed sądem lub mediatorem. Oznacza to, że do katalogu tego nie zaliczają się ustne ustalenia pomiędzy rodzicami, czy też spisane pomiędzy nimi prywatnie porozumienie.

Postępowanie o wykonywanie kontaktów jest dwuetapowe. W pierwszym etapie sąd wydaje postanowienie o zagrożeniu nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej. Ma to za zadanie zdyscyplinowanie osoby utrudniającej kontakt i jednoczesne umożliwienie realizowania przysługującego prawa w zakresie kontaktów z dzieckiem osobie uprawnionej.

Natomiast, gdy pomimo wydania powyższego postanowienia, osoba której zagrożono nakazem zapłaty określonej sumy pieniężnej w dalszym ciągu utrudnia ten kontakt, sąd wydaje wówczas postanowienie o nakazie zapłaty.

Zgodnie z treścią art. 598¹⁶ § 1 k.p.c. „jeżeli osoba, której sąd opiekuńczy zagroził nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej nie wypełnia nadal swego obowiązku, sąd opiekuńczy nakazuje jej zapłatę należnej sumy pieniężnej, ustalając jej wysokość stosownie do liczby naruszeń„.

Jak uregulować kontakty z dzieckiem – podsumowanie

Podsumowując zaprezentowane rozważania należy wskazać że:

• zarówno rodzic, jak i dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktu, wobec czego uprawnieniem tym nie można rozporządzać wedle własnego uznania;
• prawo do kontaktów jest pojęciem odrębnym od władzy rodzicielskiej;
• uprawnienie do kontaktów rodzica z dzieckiem jest prawem rodzicielskim podlegającym ochronie prawnej;
• prawo do kontaktów nie ogranicza się wyłącznie do rodziców, przysługuje ono także rodzeństwu oraz dziadkom;
• w pierwszej kolejności to rodzice, przy uwzględnieniu interesów dziecka, powinni decydować o formie i sposobie utrzymywania kontaktów;
• co do zasady, podstawową formą kontaktu jest kontakt bezpośredni, natomiast kontakt pośredni ma charakter uzupełniający;
• w razie nie dojścia przez rodziców do porozumienia w zakresie ustalenia kontaktów z dzieckiem, możliwa jest ingerencja sądu opiekuńczego;
• utrudnianie uregulowanego kontaktu przez jednego z rodziców nie pozostaje bez żadnych konsekwencji, skutkiem czego może zostać nałożony na niego nakaz zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz drugiego z nich.

Należy zatem wskazać, że utrzymywanie kontaktu z dzieckiem jest uprawnieniem przysługującym każdemu z rodziców, a rodzic u którego dziecko przebywa na stałe winien umożliwić jego prawidłową realizację.

W sytuacji gdy rodzic nie może realizować kontaktów z dzieckiem, bądź też jest to znacznie utrudnione, ma on prawo zwrócić się do sądu w celu wydania odpowiedniego orzeczenia, które ureguluje wszystkie kwestie z tym związane.

---

Jeżeli przekazane informacje były dla Ciebie pomocne, będę wdzięczny za pozostawienie śladu w postaci polubienia (Facebook/Google) oraz/lub udostępnienia artykułu.

Powyższe, utwierdzi mnie w przekonaniu, że taka działalności z mojej strony jest przydatna i wartościowa, a także skutecznie zmotywuje do dalszego tworzenia tego rodzaju treści.

W razie wystąpienia problemów natury prawnej serdecznie zapraszam do kontaktu – jestem przekonany, że wiedza, doświadczenie i narzędzia którymi dysponuję zagwarantują znalezienie satysfakcjonującego i skutecznego sposobu na jego rozwiązanie.

Z poważaniem,

adw. Kamil Kijowski.

• Facebook
• Google

Niniejsza publikacja ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny oraz stanowi prywatny pogląd autora na opisywane zagadnienie, zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym w dniu publikacji. Nie stanowi ona porady prawnej, wykładni prawa, a także jej następstwem nie jest powstanie stosunku zobowiązaniowego na linii klient-adwokat. Autor nie ponosi odpowiedzialności za szkody związane z zastosowaniem lub brakiem zastosowania się do informacji wskazanych w publikacji.