W niektórych sytuacjach sprawne prowadzenie postępowania sądowego może być znacznie utrudnione wobec braku informacji o aktualnym miejscu pobytu osoby która jest lub ma być stroną postępowania. Powyższe sprawia, że adresowana do niej korespondencja nie może zostać skutecznie doręczona. Rozwiązaniem tego problemu jest ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu.
- Kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu – definicja kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu
- Kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu – przesłanki ustanowienia kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu
- Kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu – obowiązki kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu
- Kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu – wniosek o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu
- Kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu – podsumowanie
Kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu – definicja kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, każda ze stron postępowania sądowego ma mieć zapewnione prawo do obrony przysługujących jej praw przed sądem.
Prawo to przysługuje w takim samym zakresie osobie, której miejsce pobytu nie jest znane. Prowadzenie sprawy pod jej nieobecność wymaga jednak jednoczesnego zapewnienia możliwości ochrony jej interesów i praw.
W związku z powyższym, w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego (dalej k.p.c.) uregulowana została instytucja kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu.
Zgodnie z art. 143 Kodeksu cywilnego (dalej k.c.) „jeżeli stronie, której miejsce pobytu nie jest znane, ma być doręczony pozew lub inne pismo procesowe wywołujące potrzebę podjęcia obrony jej praw, doręczenie może do chwili zgłoszenie się strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika nastąpić tylko do rąk kuratora ustanowionego na wniosek osoby zainteresowanej przez sąd orzekający„.
Na pierwszy rzut oka wydawać by się mogło, że instytucja kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu uwzględnia wyłącznie interesy strony dla której został ustanowiony.
Powyższe przekonanie uznać należy jednak za błędne, albowiem ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu w takim samym stopniu uwzględnia interesy osoby zainteresowanej. Dzięki tej instytucji zyskuje ona możliwość skutecznego przeprowadzenia postępowania sądowego oraz uzyskania pożądanego orzeczenia (z punktu widzenia jej interesu prawnego).
Kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu może być ustanowiony nie tylko w postępowaniu procesowym, ale także i postępowaniu nieprocesowym czy zabezpieczającym.
Kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu – przesłanki ustanowienia kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu
Najważniejszą przesłanką uzasadniającą ustanowienie kuratora jest brak wiedzy o aktualnym miejscu pobytu osoby dla której ma on zostać ustanowiony.
Miejsce pobytu jest w tym przypadku rozumiane jako miejsce, gdzie możliwym byłoby skuteczne doręczenie adresowanej do niej korespondencji.
Okoliczności związane z brakiem wiedzy w powyższym zakresie muszą być obiektywne. Stan ten zostaje osiągnięty wówczas, gdy pomimo podjęcia wszelkich właściwych w danym przypadku czynności, ustalenie aktualnego miejsca pobytu nie jest możliwe.
Konsekwencją powyższego jest to, że kurator nie zostanie ustanowiony np. dla osoby przebywającej na wyjeździe służbowym czy urlopie, albowiem okoliczności te mają charakter przejściowy.
Kolejną przesłanką jest określenie tożsamości osoby dla której ma on być ustanowiony. Kurator nie może być zatem ustanowiony dla osoby, która od samego początku nie została zidentyfikowana.
Osoba dla której ma być ustanowiony kurator musi być także osobą żyjącą. Wykluczone jest ustanowienie kuratora dla osoby zmarłej, albowiem brak jest w takim wypadku możliwości skutecznego uznania jej za osobę której miejsce pobytu nie jest znane.
Ostatnią przesłanką uzasadniającą ustanowienie kuratora jest konieczność doręczenia jej pozwu lub innego pisma procesowego, wywołujących potrzebę podjęcia obrony jej praw. Oznacza to, że adresowana do niej korespondencja sądowa musi zawierać pismo tego rodzaju, że pozostawienie go w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia prowadziłoby do pozbawienia możności obrony przysługujących jej praw i tym samym do nieważności postępowania.
Mając na uwadze powyższe, należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że instytucja kuratora nie będzie miała zastosowania w przypadku, gdy brak wiedzy na temat aktualnego miejsca pobytu strony jest konsekwencją zmiany przez nią miejsca zamieszkania i niezawiadomienia o tym sądu. Wówczas adresowane do niej pisma pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, jeżeli strona została uprzednio pouczona o obowiązku każdorazowego informowania sądu o zamianie swojego miejsca zamieszkania oraz o konsekwencjach nie uczynienia zadość temu obowiązkowi.
Kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu – obowiązki kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu
Obowiązkiem osoby wyznaczonej na kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu, nie jest wyłącznie odbieranie i przechowywanie adresowanej do niej korespondencji, co mylnie sugeruje potocznie używane określenie „kuratora do doręczeń„.
Z chwilą ustanowienia kurator staje się przedstawicielem ustawowym osoby dla której został wyznaczony.
W związku z powyższym, do jego obowiązków należy podejmowanie wszelkich niezbędnych czynności procesowych związanych ze sprawą, których celem jest obrona przysługujących tej osobie praw.
Dodatkowo, kurator powinien także we własnym zakresie starać się o ustalenie aktualnego miejsca pobytu osoby dla której został on ustanowiony.
Powszechnie panuje jednak przekonanie, że jeżeli sąd oraz inne organy dysponujące odpowiednimi środkami umożliwiającymi im skuteczne ustalenie adresu osoby nieznanej z miejsca pobytu nie były w stanie tego uczynić, to również i kurator nie będzie zdolny do uczynienia zadość powyższemu obowiązkowi, wobec czego nie można od niego tego wymagać.
Obowiązkiem kuratora jest działanie aż do chwili zgłoszenia się strony lub jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika.
Co do zasady, kurator działa do czasu prawomocnego zakończenia postępowania, jeżeli do tego czasu nie zgłosi się jeden z wyżej wymienionych podmiotów.
Należy jednak zaznaczyć, że posiada on również umocowanie do podejmowania niektórych działań także po zakończonym prawomocnie postępowaniu takich jak np. złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku sądu II instancji czy wniesienie skargi o wznowienie postępowania.
Ustanowiony kurator może działać wyłącznie w tym postępowaniu dla którego został ustanowiony. Nie posiada on zatem uprawnień do działania za stronę w innych równolegle toczących się postępowaniach.
Kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu – wniosek o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu
Zgodnie z art. 144 § 1 k.p.c. „przewodniczący ustanowi kuratora, jeżeli wnioskodawca uprawdopodobni, że miejsce pobytu strony nie jest znane[…]„.
Wnosząc o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsc pobytu, wnioskodawca musi spełnić nałożony na niego obowiązek, jakim jest uprawdopodobnienie, iż miejsce pobytu tej osoby nie jest znane.
Powyższego warunku nie spełnia samo twierdzenie strony, że miejsce aktualnego miejsca pobytu osoby dla której ma być ustanowiony kurator nie jest jej znane. Niezbędnym jest w tym przypadku przedstawienie np. stosownej dokumentacji potwierdzającej, że pomimo podejmowanych działań zmierzających do ustalenia aktualnego miejsca pobytu danej osoby, z obiektywnych przyczyn nie jest to możliwe.
Na kanwie postępowania procesowego zasadą jest, że kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu ustanawiany jest wyłącznie na wniosek osoby zainteresowanej po spełnieniu przez nią wymogu określonego w art. 144 § 1 k.p.c.
Powyższe, jest tożsame z treścią art. 143 k.p.c. który wskazuje, że ustanowienie kuratora następuje na wniosek osoby zainteresowanej.
Należy jednak zaznaczyć, że w treści art. 143 k.p.c. mowa jest o „osobie zainteresowanej” co oznacza, że możliwość złożenia wniosku w tym przedmiocie nie jest zarezerwowana tylko dla strony wszczynającej postępowanie, wobec czego wnioskodawcą może być np. współuczestnik sporu.
Wniosek, może być złożony zarówno wraz z pismem wszczynającym postępowanie, jak również i na późniejszym etapie postępowania (gdyby wynikła taka potrzeba).
Natomiast w przypadku postępowania nieprocesowego zgodnie z zasadą wyrażoną w art 510 § 2 k.p.c. w razie potrzeby wyznaczenia kuratora do zastępowania zainteresowanego, którego miejsce pobytu jest nieznane, jego wyznaczenie następuje z urzędu.
W przypadku postępowania nieprocesowego strona nie ma obowiązku składania wniosku o ustanowienie kuratora oraz uprawdopodobniania okoliczności w przedmiocie obiektywnego braku możliwości dokonania takiego ustalenia, albowiem dyspozycja art. 510 § 2 k.p.c. nakłada w tym zakresie na sąd stosowne zobowiązanie do działania z urzędu.
Kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu – podsumowanie
Podsumowując zaprezentowana rozważania należy wskazać, że instytucja kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu ma bardzo istotne i ważne znaczenie zarówno w kwestii wszczęcia postępowania sądowego, jak również i jego prawidłowego przeprowadzenia.
Każda osoba ma prawo do obrony przysługujących jej praw przed sądem, nawet jeśli jej miejsce pobytu nie jest znane.
Instytucja kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu umożliwia również wszczęcie i prowadzenie postępowania przez osobę, której zależy na uzyskaniu konkretnego rozstrzygnięcia, przy jednoczesnym prawidłowym zabezpieczeniu obrony praw osoby nieobecnej.
Powyższe, nabrało szczególnego znaczenia po ostatniej nowelizacji przepisów k.p.c. która sprawiła, że na stronę inicjującą postępowanie sądowe nałożony został obowiązek doręczania pism za pośrednictwem Komornika Sądowego pod rygorem zawieszenia postępowania, jeżeli pomimo dwukrotnej awizacji nie udało się doręczyć pisma drugiej stronie.
Rodzi to poważny problem, albowiem dążąc np. do wyegzekwowania określonego roszczenia pieniężnego od osoby prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą, która chcąc uniknąć odpowiedzialności z tego tytułu opuściła kraj, wszczęcie postępowania w zgodzie z obowiązującymi przepisami jest znacznie utrudnione, przez co uzyskanie stosownego orzeczenia sądowego i skierowanie sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego jest procesem długotrwałym i kosztownym.
Decydując się zatem na wszczęcie postępowania sądowego gdzie jego stroną będzie osoba której aktualne miejsce pobytu nie jest znane należy pamiętać, że celem prawidłowego zabezpieczenia swoich interesów oraz interesów strony przeciwnej, w pierwszej kolejności należy przedsięwziąć wszelkie niezbędny czynności zmierzające do ustalenia tego adresu.
Podjęcie tych działań oraz uzyskanie stosownej dokumentacji potwierdzającej obiektywną niemożność ustalenia aktualnego miejsca pobytu pozwoli na pozytywne rozpatrzenie złożonego wniosku w przedmiocie ustanowienia kuratora, a także przyczyni się do sprawniejszego i szybszego prowadzenia postępowania.
Jeżeli przekazane informacje były dla Ciebie pomocne, będę wdzięczny za pozostawienie śladu w postaci polubienia (Facebook/Google) oraz/lub udostępnienia artykułu.
Powyższe, utwierdzi mnie w przekonaniu, że taka działalności z mojej strony jest przydatna i wartościowa, a także skutecznie zmotywuje do dalszego tworzenia tego rodzaju treści.
W razie wystąpienia problemów natury prawnej serdecznie zapraszam do kontaktu – jestem przekonany, że wiedza, doświadczenie i narzędzia którymi dysponuję zagwarantują znalezienie satysfakcjonującego i skutecznego sposobu na jego rozwiązanie.
Z poważaniem,
adw. Kamil Kijowski.
Niniejsza publikacja ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny oraz stanowi prywatny pogląd autora na opisywane zagadnienie, zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym w dniu publikacji. Nie stanowi ona porady prawnej, wykładni prawa, a także jej następstwem nie jest powstanie stosunku zobowiązaniowego na linii klient-adwokat. Autor nie ponosi odpowiedzialności za szkody związane z zastosowaniem lub brakiem zastosowania się do informacji wskazanych w publikacji.