Nie zawsze popełnienie przestępstwa musi być równoznaczne ze skazaniem. Istnieją sytuacje w których pomimo ustalenia winy sprawcy, sąd może odstąpić od wydania wyroku skazującego i poddając sprawcę próbie warunkowo umorzyć postępowanie karne.
- Warunkowe umorzenie postępowania karnego – instytucja warunkowego umorzenia postępowania karnego
- Warunkowe umorzenie postępowania karnego – przesłanki warunkowego umorzenia postępowania karnego
- Warunkowe umorzenie postępowania karnego – korzyści z warunkowego umorzenia postępowania karnego
- Warunkowe umorzenie postępowania karnego – podsumowanie
Warunkowe umorzenie postępowania karnego – instytucja warunkowego umorzenia postępowania karnego
Instytucja warunkowego umorzenia postępowania karnego należy do katalogu środków związanych z poddaniem sprawcy próbie.
Istotą tego środka jest odstąpienie od skazania sprawcy przestępstwa któremu udowodniona zostanie wina, przy jednoczesnym wymierzeniu kary.
Przedmiotowa instytucja prawa karnego znajduje swoje zastosowanie w przypadkach gdzie nie występuje potrzeba szczegółowego prowadzenia postępowania karnego i doprowadzenia do wydania wyroku skazującego. Ma on więc swoje zastosowanie głównie w odniesieniu do tzw. drobnej przestępczości.
Podstawą do zastosowania instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego jest ustalenie wszystkich przesłanek odpowiedzialności karnej. Oznacza to, że sprawcy zostaje przypisane popełnienie przestępstwa, aczkolwiek ma ono charakter prowizoryczny.
Warunkowe umorzenie postępowania karnego jest jednak instytucją o charakterze fakultatywnym. Jest to równoznaczne z tym, że nawet w razie ziszczenia się wszystkich przesłanek przemawiających za możliwością jego zastosowania, to od uznania sądu zależy, czy w danym przypadku winno ono mieć zastosowanie, czy też nie.
Najogólniej rzecz ujmując sąd może, a nie musi skorzystać z możliwości warunkowego umorzenia postępowania karnego.
Warunkowe umorzenie postępowania karnego – przesłanki warunkowego umorzenia postępowania karnego
Zgodnie z art. 66 § 1 Kodeksu karnego (dalej k.k.) sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekarnego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.
Dodatkowo, art. 66 § 2 k.k. wskazuje, że warunkowego umorzenia nie stosuje się względem sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.
Dyspozycja art. 66 k.k. określa zatem przesłanki, których wystąpienie umożliwia zastosowanie warunkowego umorzenia postępowania karnego.
W piśmiennictwie przyjmuje się, że z uwagi na związek poszczególnych przesłanek z różnego rodzaju elementami, można je podzielić na trzy kategorie:
- przesłanki związane z przestępstwem;
- przesłanki związane z osobą sprawcy;
- przesłanka o charakterze procesowym.
Do pierwszej kategorii przesłanek zaliczają się przesłanki związane z winą, stopniem społecznej szkodliwości oraz popełnieniem przestępstwa które nie jest zagrożone karą przekraczająca 5 lat pozbawienia wolności.
Spośród wskazanych wyżej przesłanek związanych z przestępstwem, jedynie przesłanka wysokości zagrożenia nie ma charakteru ocennego.
Do drugiej kategorii zaliczają się przesłanki związane z osobą sprawcy. Treść art. 66 § 1 k.k. wprost wskazuje na to, że instytucja warunkowego umorzenia postępowania karnego może być zastosowana wyłącznie względem sprawcy który nie był uprzednio karany za przestępstwo o charakterze umyślnym.
W przypadku przesłanek związanych z osobą sprawcy kluczowe znaczenie ma tzw. pozytywna prognoza kryminologiczna. Sąd analizując okoliczności związane ze sprawą musi dojść do przekonania, że właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz jego dotychczasowy sposób życia pozwalają na przypuszczenie, że pomimo zastosowania względem niego dobrodziejstwa instytucji warunkowego umorzenia postępowania, będzie on przestrzegał porządku prawnego i nie popełni więcej przestępstwa.
Ostatnią, trzecią kategorią jest przesłanka o charakterze procesowym. Jest nią stwierdzenie, że okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą żadnych wątpliwości.
Przesłanka ta ma charakter gwarancyjny, której celem jest zapobieżenie sytuacji w której warunkowe umorzenie postępowania karnego byłoby stosowane w sytuacji w której materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie wszystkich elementów koniecznych do przypisania sprawcy odpowiedzialności karnej.
W związku z powyższym, sąd musi bez jakichkolwiek wątpliwości ustalić zarówno wszystkie okoliczności popełnienia czynu, jak i samego faktu jego popełnienia.
Wskazać także należy, że w przypadku powyższej przesłanki postawa sprawcy który przyznaje się do popełnienia zarzucanego mu czynu zabronionego nie ma charakteru wiążącego.
To sąd musi dojść do przekonania, że w danym przypadku nie występują żadne okoliczności, które chociażby w niewielkim stopniu mogłyby wywołać uzasadnione wątpliwości co do okoliczności popełnienia czynu, jak i samego faktu jego popełnienia.
Zastosowanie instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego możliwe jest tylko wówczas, gdy wszystkie opisane wyżej przesłanki wystąpią łącznie – brak wystąpienia którejkolwiek z nich automatycznie dyskwalifikuje możliwość skorzystania przez sąd z dyspozycji art. 66 k.k.
Warunkowe umorzenie postępowania karnego – korzyści z warunkowego umorzenia postępowania karnego
W przypadku zastosowania względem sprawcy przestępstwa instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego najważniejszą korzyścią jest to, że wydany wyrok warunkowo umarzający postępowanie nie jest wyrokiem skazującym.
Jest to równoznaczne z tym, że chociaż sąd orzeka względem sprawcy określoną karę to jednak oficjalnie nie jest on osobą skazana, wobec czego nie figuruje w Krajowym Rejestrze Karnym jak osoba skazana.
Bardzo często dodatkowym benefitem jest również to, że w przypadku warunkowego umorzenia postępowania karnego orzeczona kara jest zazwyczaj łagodniejsza w porównaniu do tej która zostałaby orzeczona przez sąd w razie wydania wyroku skazującego.
Dzięki warunkowemu umorzeniu postępowania karnego sprawca może cieszyć się statusem osoby niekaranej, co w niektórych sytuacjach może mieć charakter kluczowy, np. przy wykonywaniu różnego rodzaju zawodów, gdzie możliwość ich wykonywania jest zarezerwowana wyłącznie dla osób niekaranych.
Warunkowe umorzenie postępowania karnego – podsumowanie
Podsumowując zaprezentowane rozważania należy wskazać, że warunkowe umorzenie postępowania karnego należy do kategorii środków związanych z poddaniem sprawcy próbie, które niewątpliwie z punktu widzenia odpowiedzialności karnej jest bardzo atrakcyjne.
Najważniejszą korzyścią jest brak wyroku skazującego. Dzięki temu sprawca przestępstwa pomimo orzeczonej kary nie figuruje w Krajowym Rejestrze Karnym jako osoba skazana, wobec czego może się on cieszyć statusem osoby niekaranej.
Kolejną korzyścią w przeważającej większości wypadków jest łagodniejszy wymiar orzeczonej kary niż miałoby to miejsce w razie wydania wyroku skazującego.
Należy jednak pamiętać, że możliwość zastosowania przez sąd instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego należy do katalogu uprawnień, a nie obowiązków sądu.
Oznacza to, że sąd jest w tym przypadku dysponentem normy prawnej z art. 66 k.k. i to od jego uznania zależy, czy skorzysta z niej, czy też nie.
Dodatkowo, warunkowe umorzenie postępowania karnego możliwe jest tylko i wyłącznie w razie spełnienia wszystkich przesłanek łącznie.
Wobec powyższego, w razie popełnienia czynu zabronionego który nie jest zagrożony karą pozbawienia wolności dyskwalifikującą możliwość zastosowania warunkowego umorzenia postępowania karnego już od samego początku toczącego się postępowania należy przedsięwziąć wszelkie niezbędne czynności ukierunkowane na możliwość skorzystania z tej instytucji.
Nie daje to gwarancji, że sąd przychyli się do wniosku w tym zakresie, aczkolwiek zdecydowanie zwiększa szanse na pozytywne rozstrzygniecie w tej kwestii.
Jeżeli przekazane informacje były dla Ciebie pomocne, będę wdzięczny za pozostawienie śladu w postaci polubienia (Facebook/Google) oraz/lub udostępnienia artykułu.
Powyższe, utwierdzi mnie w przekonaniu, że taka działalności z mojej strony jest przydatna i wartościowa, a także skutecznie zmotywuje do dalszego tworzenia tego rodzaju treści.
W razie wystąpienia problemów natury prawnej serdecznie zapraszam do kontaktu – jestem przekonany, że wiedza, doświadczenie i narzędzia którymi dysponuję zagwarantują znalezienie satysfakcjonującego i skutecznego sposobu na jego rozwiązanie.
Z poważaniem,
adw. Kamil Kijowski.
Niniejsza publikacja ma charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny oraz stanowi prywatny pogląd autora na opisywane zagadnienie, zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym w dniu publikacji. Nie stanowi ona porady prawnej, wykładni prawa, a także jej następstwem nie jest powstanie stosunku zobowiązaniowego na linii klient-adwokat. Autor nie ponosi odpowiedzialności za szkody związane z zastosowaniem lub brakiem zastosowania się do informacji wskazanych w publikacji.